วุฒิการศึกษา vs ใบเทียบวุฒิ ต่างกันอย่างไร? ยังสำคัญไหมในยุคนี้?

แม้ว่าโลกจะเปลี่ยนไปและหลายองค์กรเริ่มให้ความสำคัญกับทักษะที่จับต้องได้มากกว่าการมีวุฒิการศึกษาที่สวยงาม แต่ไม่สามารถปฏิเสธได้ว่าวุฒิการศึกษายังคงเป็นหนึ่งในใบเบิกทางสำคัญที่เปิดโอกาสใหม่ ๆ ให้เรา ทั้งในการศึกษาต่อและการทำงาน วันนี้เราไขข้อข้องใจที่หลายคนสงสัยกันว่า สรุปแล้ว วุฒิการศึกษา vs ใบเทียบวุฒิ ต่างกันอย่างไร? แล้วกระดาษใบเล็ก ๆ นี่สร้างโอกาสมากมายให้เราได้อย่างไร? ไปดูกันเลย

วุฒิการศึกษา คืออะไร?

วุฒิการศึกษา คือ เอกสารที่ออกให้โดยสถาบันการศึกษาเพื่อแสดงให้เห็นถึงระดับการศึกษาและความสำเร็จที่บุคคลนั้นได้เรียนจบในสาขาวิชาหรือระดับการศึกษาต่าง ๆ เช่น ใบประกาศนียบัตรมัธยมศึกษา ใบปริญญาตรี ปริญญาโท หรือปริญญาเอก โดยใบวุฒิการศึกษามักจะระบุรายละเอียดที่สำคัญ เช่น ชื่อผู้สำเร็จการศึกษา สาขาวิชา ระดับการศึกษา รวมถึงวันที่สำเร็จการศึกษา และยังใช้เป็นหลักฐานในการยืนยันว่าบุคคลนั้นได้ศึกษาจบตามหลักสูตรและได้รับการรับรองจากสถาบันการศึกษาที่เกี่ยวข้อง

ทำไมวุฒิการศึกษาถึงสำคัญ?

ความสำคัญของวุฒิการศึกษาจะแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับแต่ละบุคคล แต่สิ่งที่แน่นอนคือ วุฒิการศึกษาเป็นของสิ่งหนึ่งที่สามารถช่วยให้เราบรรลุเป้าหมายในชีวิตได้ แต่ไม่ใช่ปัจจัยเดียวที่สำคัญที่สุด เพราะประสบการณ์ในการทำงาน ทักษะที่จำเป็นสำหรับงานนั้น ๆ และบุคลิกภาพ ก็เป็นปัจจัยสำคัญเช่นกัน ทั้งนี้ทั้งนั้นใบวุฒิการศึกษาก็มีความสำคัญในหลาย ๆ ด้าน ดังนี้

• การสมัครงาน: สำหรับหลาย ๆ อาชีพ ใบวุฒิการศึกษาเป็นเอกสารสำคัญที่ใช้ในการคัดเลือกผู้สมัครงาน โดยเฉพาะงานที่ต้องการทักษะและความรู้เฉพาะทาง เช่น อาชีพในสาขาวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี การแพทย์ และวิศวกรรมศาสตร์  สายงานเหล่านี้มักจะกำหนดระดับวุฒิการศึกษาที่ต้องการเป็นข้อกำหนดพื้นฐาน เช่น การจบปริญญาตรีหรือปริญญาโท ซึ่งใบวุฒิการศึกษาจึงเป็นตัวช่วยที่สำคัญในการยืนยันความสามารถในด้านวิชาการได้
• การศึกษาต่อในระดับที่สูงขึ้น: ใบวุฒิการศึกษามักจะเป็นเอกสารที่ใช้ในการสมัครเรียนในระดับที่สูงขึ้น เช่น การเรียนปริญญาโท หรือปริญญาเอก โดยที่สถาบันการศึกษาจะใช้ใบวุฒิการศึกษาเพื่อประเมินว่าผู้สมัครมีคุณสมบัติตามที่ต้องการหรือไม่
• การเลื่อนตำแหน่งและการพัฒนาวิชาชีพ: ในหลายองค์กร การมีวุฒิการศึกษาระดับสูงกว่าหรือเฉพาะทางจะช่วยให้บุคคลมีโอกาสในการเลื่อนตำแหน่งหรือเพิ่มความรับผิดชอบในองค์กร เช่น การเรียนรู้ในหลักสูตรปริญญาโทที่เกี่ยวข้องกับทักษะการบริหารจัดการจะสามารถช่วยให้เราเติบโตเป็นผู้จัดการหรือผู้นำในองค์กร ซึ่งเป็นสิ่งที่สามารถเพิ่มโอกาสในการได้รับโบนัสหรือเงินเดือนที่สูงขึ้น

วุฒิการศึกษา vs ใบเทียบวุฒิการศึกษา แตกต่างกันยังไง?

วุฒิการศึกษา และ ใบเทียบวุฒิการศึกษา เป็นเอกสารที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาของบุคคล แต่มีความแตกต่างกัน กล่าวคือ ใบเทียบวุฒิการศึกษา เป็นเอกสารที่หน่วยงานที่รับผิดชอบออกให้เพื่อรับรองว่าวุฒิการศึกษาที่ได้รับจากต่างประเทศ หรือจากสถาบันการศึกษาที่ไม่ได้มาตรฐานในประเทศ มีความเทียบเท่ากับวุฒิการศึกษาในประเทศนั้น ๆ ซึ่งต่างจากวุฒิการศึกษา ที่เป็นเอกสารยืนยันการสำเร็จการศึกษาจากสถาบันการศึกษาในประเทศไทยหรือจากระบบการศึกษาที่ได้รับการยอมรับในประเทศนั้น ๆ

ประเภทของใบวุฒิการศึกษา

1. ใบวุฒิการศึกษาระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษา 

ใบวุฒิการศึกษาที่ออกให้หลังจากนักเรียนจบการศึกษาในระดับประถมหรือมัธยม โดยจะมีทั้งใบประกาศนียบัตรมัธยมศึกษาตอนต้น (ม.3) และมัธยมศึกษาตอนปลาย (ม.6) ซึ่งเป็นใบที่ยืนยันการศึกษาจากโรงเรียนในระดับที่ต่ำกว่ามหาวิทยาลัย

2. ใบวุฒิการศึกษาระดับอุดมศึกษา

ใบวุฒิการศึกษาที่ออกให้หลังจากจบการศึกษาระดับมหาวิทยาลัย เช่น ปริญญาตรี ปริญญาโท และปริญญาเอก ซึ่งสามารถระบุรายละเอียดต่าง ๆ เช่น สาขาวิชา ชื่อวิชา หรือการฝึกงานที่เกี่ยวข้อง

3. ใบวุฒิการศึกษาหลักสูตรเฉพาะทาง

บางครั้งบุคคลอาจเข้าร่วมหลักสูตรเฉพาะที่ไม่ใช่หลักสูตรปริญญา เช่น หลักสูตรการอบรม การศึกษาต่อเนื่อง หรือใบประกาศนียบัตรจากสถาบันเฉพาะทาง ซึ่งช่วยเสริมทักษะและความเชี่ยวชาญในสาขาที่เฉพาะเจาะจง

วิธีขอใบวุฒิการศึกษาแบบง่าย ๆ

การขอใบวุฒิการศึกษาเป็นขั้นตอนที่จำเป็นสำหรับผู้ที่ต้องการใช้เป็นหลักฐานในการสมัครงาน เรียนต่อ หรือทำธุรกรรมอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการศึกษา ขั้นตอนในการขอใบวุฒิการศึกษานั้นอาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับสถาบันการศึกษาที่จบการศึกษา แต่โดยทั่วไปแล้วจะมีขั้นตอนหลัก ๆ ดังนี้

1. ตรวจสอบข้อมูล

ก่อนที่จะเริ่มกระบวนการขอใบวุฒิการศึกษา ควรตรวจสอบให้แน่ใจว่าได้สำเร็จการศึกษาตามหลักสูตรที่กำหนด เช่น  ตรวจสอบให้แน่ใจว่าไม่มีปัญหาเกี่ยวกับการสอบหรือผลการเรียนที่ยังไม่เสร็จสมบูรณ์ เพราะหากคุณยังไม่ได้สอบหรือไม่ผ่านการประเมินบางวิชา อาจต้องรอจนกว่าจะสำเร็จการศึกษาทั้งหมด นอกจากนี้ยังต้องตรวจสอบการเคลียร์หนี้การเงินหรือค่าหน่วยกิตที่ยังค้างอยู่กับสถาบันการศึกษา 

2. เตรียมเอกสารที่จำเป็น

การขอใบวุฒิการศึกษาจะต้องมีเอกสารบางอย่างที่จำเป็น ซึ่งอาจแตกต่างกันไปตามข้อกำหนดของสถาบันการศึกษา โดยเอกสารที่จำเป็นมักจะประกอบด้วย

• บัตรประจำตัวประชาชน หรือ หนังสือเดินทาง (กรณีต่างชาติ)
• ใบเสร็จการชำระค่าเล่าเรียน (หากมีการเรียกเก็บค่าธรรมเนียมในการขอใบวุฒิการศึกษา)
• บัตรประจำตัวนักศึกษา หรือเอกสารอื่น ๆ ที่แสดงสถานะการเป็นนักศึกษา
• แบบฟอร์มคำขอใบวุฒิการศึกษา (บางสถาบันอาจต้องกรอกแบบฟอร์มเพื่อขอใบวุฒิการศึกษา)

3. ยื่นคำขอใบวุฒิการศึกษา

หลังจากที่เตรียมเอกสารทั้งหมดเรียบร้อยแล้ว ขั้นตอนต่อไปคือการยื่นคำขอใบวุฒิการศึกษา โดยทั่วไปสามารถทำได้ตามวิธีดังนี้

• ยื่นคำขอผ่านระบบออนไลน์: สถาบันการศึกษาหลายแห่งในปัจจุบันมีระบบออนไลน์สำหรับยื่นคำขอใบวุฒิการศึกษา เช่น ผ่านเว็บไซต์ของมหาวิทยาลัยหรือระบบ e-Services ซึ่งจะสะดวกและรวดเร็ว
• ยื่นคำขอที่สำนักงานทะเบียน: คุณสามารถยื่นคำขอที่สำนักงานทะเบียนหรือสำนักงานการศึกษาของสถาบัน โดยการกรอกแบบฟอร์มขอใบวุฒิการศึกษาตามขั้นตอนที่กำหนด
• ยื่นคำขอผ่านอีเมลหรือไปรษณีย์: ในบางกรณี สถาบันอาจยอมรับการยื่นคำขอใบวุฒิการศึกษาผ่านช่องทางอีเมลหรือไปรษณีย์ หากคุณไม่สามารถไปที่สถาบันได้ด้วยตนเอง

4. ชำระค่าธรรมเนียม (ถ้ามี)

บางสถาบันการศึกษาจะมีค่าธรรมเนียมในการออกใบวุฒิการศึกษา เช่น ค่าธรรมเนียมในการออกเอกสาร ค่าบริการในการส่งใบวุฒิการศึกษาไปยังที่อยู่ของคุณ หรือค่าบริการสำหรับการขอใบสำเนาใบวุฒิการศึกษาเพิ่มเติม ควรตรวจสอบข้อมูลค่าธรรมเนียมนี้จากเว็บไซต์ของสถาบันหรือสอบถามจากเจ้าหน้าที่ที่รับผิดชอบ

5. รับใบวุฒิการศึกษา

เมื่อทำครบทุกขั้นตอนแล้ว ก็สามารถรับใบวุฒิการศึกษาได้ตามวิธีการที่เลือก ไม่ว่าจะเป็น

• รับด้วยตนเอง: ในกรณีที่คุณยื่นคำขอที่สำนักงานทะเบียน คุณสามารถไปยังสถาบันเพื่อรับใบวุฒิการศึกษาด้วยตนเอง
• รับผ่านทางไปรษณีย์: หากคุณได้เลือกวิธีการให้ส่งใบวุฒิการศึกษาผ่านทางไปรษณีย์ สถาบันจะส่งเอกสารให้คุณตามที่อยู่ที่ระบุ (อาจมีค่าธรรมเนียม)
• รับผ่านระบบออนไลน์ (กรณีมีระบบ e-Services): หากสถาบันมีระบบออนไลน์ที่สามารถออกใบวุฒิการศึกษาในรูปแบบดิจิทัล คุณสามารถดาวน์โหลดใบวุฒิการศึกษาจากระบบได้

สิ่งที่ควรรู้และระวังในการใช้ใบวุฒิการศึกษา

แม้วุฒิการศึกษาจะเป็นเอกสารใบเล็ก ๆ แต่ก็ล้วนเต็มไปด้วยประโยชน์และความสำเร็จที่เราสั่งสมมาตลอดระยะเวลาการศึกษา  แต่การใช้ใบวุฒิการศึกษาอย่างไม่เหมาะสม เช่น การปลอมแปลงใบวุฒิการศึกษาไปใช้สมัครงาน การกระทำดังกล่าวไม่เพียงแต่เป็นการกระทำที่ผิดกฎหมายเท่านั้น แต่ยังอาจทำให้เราสูญเสียโอกาสในการทำงานและสร้างความน่าเชื่อถือในสายตาผู้อื่นได้อีกด้วย ดังนั้น การใช้ใบวุฒิการศึกษาอย่างถูกต้องและเหมาะสมจึงเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่ง เพื่อให้เราสามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการพัฒนาตนเองและก้าวไปสู่ความสำเร็จได้อย่างเต็มที่ 

ข้อควรระวังอื่น ๆ 

• การใช้ใบวุฒิการศึกษาเกินความจำเป็น: หากคุณได้รับวุฒิการศึกษาในระดับสูงแล้ว อาจไม่จำเป็นต้องใช้ใบวุฒิการศึกษาระดับต่ำกว่ามากนัก แต่ก็ขึ้นอยู่กับสถานการณ์และข้อกำหนดของแต่ละองค์กร
• การใช้ใบวุฒิการศึกษาผิดประเภท: ควรใช้ใบวุฒิการศึกษาในสถานการณ์ที่เหมาะสม เช่น ใช้ใบวุฒิการศึกษาระดับปริญญาตรีเมื่อสมัครงานที่ต้องการทักษะในระดับนั้น

เพียงเลือกเรียนหลักสูตรที่ตลาดต้องการที่ SBU วุฒิการศึกษาในฝันก็ใกล้แค่เอื้อม! 

วุฒิการศึกษา จะมีประโยชน์มากที่สุดก็ต่อเมื่อเราไม่หยุดเรียนรู้และพัฒนาตนเองอยู่เสมอ ยิ่งไปกว่านั้น การเลือกเรียนหลักสูตรที่ตอบโจทย์ความต้องการของตลาดแรงงานอย่างหลักสูตรที่ SBU นั้น เท่ากับเป็นการลงทุนในอนาคตที่คุ้มค่าที่สุด เพราะเราเชื่อว่า วุฒิการศึกษาที่ดีที่สุดคือวุฒิที่ตอบโจทย์ความต้องการของตลาดแรงงาน และช่วยให้คุณเติบโตไปพร้อมกับอุตสาหกรรมได้ ฉะนั้น เมื่อคุณมีทั้งความรู้ ความสามารถ ทักษะที่จะเป็น และวุฒิการศึกษาที่ตรงกับความต้องการของตลาด ก็จะทำให้คุณสามารถก้าวไปสู่ความสำเร็จในอาชีพการงานได้อย่างรวดเร็วและมั่นคง